Kanal Tedavisi Nedir, Nasıl Yapılır?

“Endo” Yunanca “içeri”, “odont” ise “diş” anlamına gelir. Endodonti ise dişin iç kısmını tedavi eden branştır. Kanal tedavisi endodontik tedavinin bir türüdür. Dişin iç kısmında “pulpa” şeklinde isimlendirilen yumuşak bir doku bulunur. Pulpa kan damarları, sinir ve bağ doku içerir, gelişim sırasında dişi çevreleyen sert dokuların oluşum sürecine katkı sağlar. Diş gelişimini tamamladıktan sonra pulpaya ihtiyaç duymaz, beslenmesini çevre dokular aracılığıyla da gerçekleştirebilir. Bu nedenle pulpa iltihaplandığında veya enfekte olduğunda endodontik tedavi sağlanabilir. Kanal tedavisi dişin sinirinin ve enfekte pulpanın alındığu ve iç kısmının temizlenip kapatıldığı tedavi prosedürüdür.

Dişe ait sinir doku ve pulpa bir şekilde hasar gördüğünde pulpa odasında bakteriler çoğalmaya başlar. Bakteriler ve diğer kalıntılar dişte enfeksiyon ve apse gelişmesine neden olabilir. Diş apsesi, diş köklerinde oluşan irin dolu ağrılı ceplerdir. Enfeksiyonun diş köklerinin ucuna kadar yayılması halinde apse meydana gelir. Dişin kök kanalındaki enfeksiyon yüz, boyun ve baş bölgesine yayılan şişliklere ve kök ucundaki kemikte kayıplara neden olabilir. Bu aşamada diş hekimleri hastanın dişini çıkarmak yerine onarmak ve kurtarmak için kanal tedavisine başvurabilir.

Tedavi sırasında diş hekimi veya endodontist iltihaplı pulpayı temizler. Dişin içini temizleyerek dezenfekte eder ve boşluğu kapatmak için dolgu yapar. Kanal tedavisi adımları şu şekilde sıralanabilir:

• Enfekte olmuş dişi ve yakınındaki diş etini uyuşturmak için anestezi uygulaması yapılır. 

• Daha sonra, enfekte diş ve yakınındaki diş etlerinin üzerine ince, esnek bir plastik parçası yerleştirilir. Bu aşama tedavi sırasında dişlerin kuru kalması için gereklidir.

• Pulpaya ulaşabilmek için dişin taç kısmında küçük bir delik açılır. Sonra pulpa içerisindeki sinirleri, kan damarlarını ve dokuları çıkarmak için çeşitli diş aletleri kullanılır.

• Pulpanın temizlenmesinin ardından pulpa odası ve kök kanalları temizlenerek dezenfekte edilir.

• Temizlenmiş pulpa odası ve kök kanalları esnek, lastiksi bir diş malzemesi ile doldurulur. 

• Son adımda ise diş kaplaması yerleştirilerek prosedür tamamlanır.

Pulpa bakteriyel bir enfeksiyon nedeniyle hasar gördüğünde kanal tedavisi gerekli olabilir. Bakteri nedeniyle gelişen enfeksiyonların tedavisinde antibiyotik grubu ilaçlar kullanılır, ancak bu ilaçlar kök kanalında gelişen enfeksiyonları tedavi etme konusunda başarılı değillerdir. Ancak kökün ötesine yayılan ve şişliğe neden olan enfeksiyonun tedavisine yardımcı olabilirler. Kanal tedavisinin gerekli olduğu düşünülen durumlar şu şekilde sıralanabilir:

• Isırma ve çiğneme eylemleri sırasında ağrı,

• Dişte gevşeme hissi,

• Diş renginde koyulaşma,

• Etkilenen dişin çevresindeki diş etinde şişme,

• Yanak ve çenede şişlik,

• Dişlerde çatlak olması,

• Dişten irin sızması.

Kanal tedavisine karar verilmeden önce hastalar genellikle birçok kez diş hekimi veya endodontist muayenesine başvurur. Kanal tedavisinin gerekliliği endodontist veya diş hekimleri tarafından belirtiler değerlendirilerek, fiziksel muayene ve röntgen gibi görüntüleme yöntemleri sayesinde teşhis edilir. Hastanın diş pulpasının iltihaplı olup olmadığını anlamak için, hassasiyet veya rahatsızlığı kontrol etmek için çeşitli testler yapılabilir, dişe hafifçe vurulabilir veya sıcak-soğuk maddeler ile temas ettirilebilir. Diş pulpasının canlılığını tamamen yitirip yitirmediğini anlamak için elektrikli pulpa testi yapılabilir.

Kanal tedavisi sürecinde düzenli takip ve kontrol gereklidir. Diş hekimleri kanal tedavisinden önce ve sonra çeşitli önerilerde bulunacaktır. Hastaların bu önerileri yerine getirmesi oldukça önemlidir.

Kanal tedavisine başlanmadan önce mevcut enfeksiyonu tedavi etme amacıyla antibiyotik ilaçlar hekim önerisi ile kullanılabilir. İltihaplanmanın neden olduğu ağrıyı hafifletmek için yine hekim önerisi ile ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Enfeksiyonun yeniden nüksetmemesi için genel ağız hijyenine özen gösterilmesi gerekmektedir. Kanal tedavisinden önce çoğu endodontist hastaların işlemden 1 saat öncesine kadar yemek yemesine izin verebilir. Ancak her ağız içi işlemde olduğu gibi randevu öncesinde dişlerin fırçalanması gereklidir.

Kanal tedavisinden sonraki ilk birkaç gün hastaların bir kısmında şişlik, hassasiyet ve enfeksiyon gelişebilir. Bu semptomlardan bağımsız olarak, düzenli takip muayeneleri gereklidir. Kanal tedavisinin ardından diş kaplamalarına ihtiyaç duyulabilir. Sert ve çiğneme gerektiren yiyeceklerden kaçınmak gereklidir. Tüm bunlara ek olarak endodontist ve diş hekimlerinin talimatları özenle yerine getirilmelidir. Tedaviden hemen sonra ağız içi birkaç saat boyunca uyuşuk kalabilir. Çoğunlukla gündelik yaşamı etkilemeyen bu uyuşukluk hissi geçene kadar yemek yemek benzeri eylemler için beklenebilir.

Dişin doğal yapısının korunması en iyi seçenektir. Bu nedenle doğal dişlerin sağlığını korumak için doğru beslenme alışkanlıkları edinmek, ağız hijyenini korumak ve düzenli olarak diş hekimi muayenesine başvurmak gereklidir. Kanal tedavisine alternatif olarak dişin çekilmesi işlemi, çekilen diş yerine bir köprü, implant veya çıkarılabilir kısmi protezlerin takılması işlemleri uygulanabilir. 

Tedavi anestezi altında gerçekleştiğinden standart diş tedavisi prosedürlerinden daha acı verici değildir. Ancak kök kanalı işlemin ardından biraz ağrıyabilir veya uyuşabilir. Bu rahatsızlıklar birkaç gün boyunca devam edebilir. Bu sürenin ardından ilgili bölgede bir ağrı hissi oluşmaması gerekir.

Kanal tedavisinin tamamlanması için birkaç görüşmeye ihtiyaç vardır. İlk randevu ağrı yapan enfekte dokuların temizlendiği süreci kapsar. İkinci ve diğer randevular ise kök kanalının temizlenmesi ve enfeksiyonların önlenmesi için kaplama veya başka bir dolgu ile doldurulması işlemlerini kapsar.

Kanal tedavisi seansları bir saat kadar sürebilir.

Dişin tedavisinin ardından durumuna bağlı olarak diş hekimi dişin restorasyonu için ek tedaviler önerebilir. 

Başarı ile gerçekleşen kanal tedavilerinde diş, 8-10 yıl kadar kullanılabilir. Kanal tedavisinden sonra dişe kaplama yapılması dişin kullanım süresi uzatılabilir.

Bir dişte diş pulpası içeren 4 kanal bulunur. 

Kanal tedavisinden sonra gelişen ağrı için diş hekimlerinin reçete ettiği ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Ancak birkaç günden fazla süren baskı veya şiddetli ağrı varsa hekim görüşüne başvurulmalıdır.

Diş kökünde enfeksiyon oluşması, diş kaybı, sinir hasarı ve diş kırığı oluşması durumunda kanal tedavisi yapılan diş ağrıyabilir.

Dişleri temiz tutmak, düzenli diş muayenesine gitmek, sigara içmemek, çok fazla şekerli yiyecek ve içecek tüketmemek alınabilecek önlemler arasındadır.

Endodonti bölümü, diş pulpasının iç kısmında yer alan sinir ve damar gibi canlı dokularda, dişi çevreleyen dokularda meydana gelen hastalıkların tedavisi ile ilgilenen bilim dalıdır. 5 yıllık diş hekimliği bölümünü tamamlayan hekimler, endodonti alanında uzmanlık eğitimi alarak endodontist olabilir. Kanal tedavisi endodontist diş hekimleri tarafından gerçekleştirilir.

Enfeksiyonu tedavi etme amacıyla hekimler tarafından antibiyotik reçete edilebilir.

Diş dolgusunun düşmesi halinde koruyucu kaplamanın olmaması nedeniyle çeşitli komplikasyonlar ve enfeksiyonlar gelişebilir. Dolgu yeniden yerleştirilebilir, yerleştirilemediği durumlarda diş çekimi, köprü, implant ve kısmi protezler tercih edilebilir.

Başarısız kanal tedavisi sonrası diş enfeksiyonu, ağrı, şişlik, sıcak veya soğuğa karşı hassasiyet, diş eti renginde değişiklik veya diş eti üzerinde çıkan apseler şeklinde semptomlara neden olabilir. Bu belirtilerin gelişmesi durumunda ileri değerlendirme için diş hekimine danışılması önemlidir.

Dişlerinizde gelişen sürekli bir ağrı, hassasiyet ve enfeksiyon durumu söz konusu ise kanal tedavisine ihtiyaç duyuyor olabilirsiniz. Bu rahatsız edici semptomlar kendi kendine iyileşmez, bu nedenle bir diş hekimi veya endodontist ile görüşmek gereklidir.

1. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/21759-root-canal

2. https://www.webmd.com/oral-health/root-canals

3. https://www.news-medical.net/health/Root-Canal-Treatment-Procedure.aspx

4. https://www.nhs.uk/conditions/root-canal-treatment/ 

5. https://www.healthdirect.gov.au/root-canal-treatment#:~:text=When%20you%20have%20a%20root,a%20file%20or%20a%20crown. 

6. https://medlineplus.gov/ency/article/007275.htm