Diş ağrısı pek çok kişi tarafından karşılaşılan bir sorundur. Bu nedenle de “Diş ağrısına ne iyi gelir?” ve “Diş ağrısına iyi gelen şeyler nelerdir?” sorularının yanıtları da yine pek çok kişi tarafından merak edilir. Yazımızı okuyarak hem diş ağrısı nedenleri ve belirtileri hakkında fikir alabilir, hem de diş hekiminizi göremeyeceğiniz bir zamanda, örneğin gecenin ortasında, şiddetlenen diş ağrınızı nasıl hafifleteceğinize dair öneriler alabilirsiniz.
Diş Ağrısı Neden Olur?
Diş ağrısı, farklı nedenlerden dolayı oluşabilir. Diş ağrısı nedenleri arasında aşağıdakiler yer alır:
Diş Çürükleri
Diş ağrısının başlıca nedeni diş çürükleridir. Genellikle ağız hijyenine dikkat edilmemesi; dişlerin düzenli olarak fırçalanmaması veya diş ipi kullanılmaması çürüklere neden olur. Ağız içinde temizlenmeyen besin artıkları ve özellikle şeker, tükürük ile birleşerek dişlerde hasar yaratır. Bu hasar dişlerde zamanla büyüyüp derinleşen küçük bir delik oluşturur. Diş çürükleri genellikle başlangıçta hemen fark edilmeyebilir. Bu durum çürüklere erken müdahale edilmesini zorlaştırır. Çürükler ilerledikçe diş köklerinde ve diş minesinde ağrıya neden olur. Tedavi edilmeyen diş çürüğü ağrısı ciddi enfeksiyonlara ve diş kayıplarına yol açabilir.(1)
Diş Apseleri
Dişin içinde, kök ucunda ya da kökün çevresindeki alana pulpa adı verilir. Bir çürük pulpa adı verilen bu alana ulaştığında ya da dişinize aldığınız herhangi bir darbe pulpayı etkilediğinde enfeksiyon meydana gelebilir. Aynı zamanda diş kaplaması gibi bazı tedavilerin pulpaya yaklaşması ya da diş gıcırdatma gibi sorunların pulpada travma yaratması diş apsesi olarak tanımlanan enfeksiyonun gelişmesine yol açabilir. Diş etlerinde şişme, diş etlerinde kızarıklık ve ağrı kesici ile geçmeyen şiddetli diş ağrısı diş apsesi olduğuna işaret edebilir. (1)
Diş Eti Hastalıkları
Periodontitis adı verilen diş eti iltihabı, diş ağrılarına neden olan diş eti hastalıklarıdır. Diş eti hastalıklarının ana nedeni ağız hijyeninin yetersiz olmasıdır. Düzenli olarak dişlerin fırçalanmaması ve diş ipi kullanılmaması, bakterilerin diş çevresinde plaklar oluşturmasına neden olur. Zamanla plaklar diş etlerinde kızarıklıklara, kanamalara ve şişmelere yol açabilir. İlerleyen dönemlerde iltihaplanma dişi de etkileyerek diş ağrılarına sebep olabilir. (1)
Yaralanma veya Travma
Diş ağrısının en belirgin nedenlerinden biri, dişin travma nedeniyle kırılması ya da yaralanmasıdır. Bu durumda diş pulpası darbe görür ve tedavi edilmediği takdirde diş kayıpları yaşanabilir. (1)
Yirmilik Dişler
Yirmilik dişler, üst sırt ve alt azı dişleridir. En son çıkan bu dişler bazı insanlarda gömülü olabilir. Çıkmakta zorlandıkları için ağzın arka kısmında yer alan azı dişlerinin etrafında hassas ve kırmızı bir alan oluşturabilir. Bu alan ciddi ağrılara yol açabilir. Bazı durumlarda çene kemiğinde yer kalmadığı için sinirlere, kemiklere ve çevre dişlere baskı yapabilir. Zamanla ağız içinde rahatsızlığa, en arka diş ağrısı ile ağız kokusuna, yiyecekleri çiğnerken ağızda kötü tada, kızarıklık ve şişlik gibi rahatsız edici durumlar ile diğer genel sağlık sorunlarına neden olabilir. Tedavi edilmeyen gömülü yirmi yaş dişleri, kistlere ve hatta tümörlere yol açabilir. (1)
Diş Gıcırdatma / Bruksizm
Diş ağrılarının bir diğer nedeni de bruksizm, bir diğer adıyla diş gıcırdatmasıdır. Diş gıcırdatma, alt çeneyi kafatasına bağlayan, yemek yemeyi ve konuşmayı sağlayan temporomandibular eklemde (TMJ) basınç yaratarak diş ağrılarına neden olabilir. Dişlerinizi gıcırdatıyorsanız mutlaka diş hekimine gitmeli ve tedavi olmalısınız. Genellikle diş hekimleri dişleri korumak için ağız koruyucu atel verebilir. (1)
Anormal Isırık
Tıpkı diş gıcırdatma gibi anormal ısırık şekli de sağlayan temporomandibular eklemde (TMJ) basınç yaratarak diş ağrılarına neden olabilir. Normal çene kapanışında üst dişler alt dişlerin biraz üzerine gelmelidir. Maloklüzyon olarak da bilinen yanlış çene kapanışı, üst ve alt dişlerin birbirinin tam üstüne ya da alt dişlerin üst dişlerin üzerine kapanmasıdır. Maloklüzyon büyük olasılıkla kalıtsaldır ve diş ağrısının en yaygın nedeni değildir. Bununla birlikte; parmak emme, aşırı emzik kullanımı, yanlış diş tedavileri, ekstra diş kaybı ve gömülü dişler anormal ısırığa neden olabilir. (1)
Diş Ağrısı Belirtileri Nelerdir?
Diş ve çene ağrısı en sık yaşanan ağzı sağlığı problemleri arasındadır. Basınç, sıcak ya da soğuk gibi uyaranlar dişlerde şiddetli ağrılara yol açabilir. Uyaran sebep ortadan kalktıktan sonra ağrı 15 saniye ya da daha uzun süre devam edebilir. Eğer iltihaplanma söz konusu ise diş ağrısı daha da şiddetlenebilir ve yanak, kulak ya da çene gibi diğer bölgelere yayılabilir. (1) Diğer diş ağrısı belirtileri ve semptomları şunlardır:
Dişlerde ve çenede çiğneme sırasında ağrı,
Baş ağrısı,
Sıcağa ve soğuğa karşı dişlerde hassasiyet,
Tatlı ve asitli yiyeceklere karşı dişlerde hassasiyet,
Diş ve diş eti çevresinde akıntı ya da kanama,
Diş etlerinde şişme, kızarıklık,
Diş çevresinde yaralanma veya travma,
Ağız kokusu,
Ateş,
Vücut bezlerinde şişmeler. (1)
Yukarıdaki belirtiler bazen diş çürümesi, diş kırığı ya da diş eti hastalığı ile ilgili olabilir. Diş çürüğü ya da diş etindeki kızarıklık diş ağrısına yol açabilir. İltihaplanan dişe hafifçe vurduğunuz da ağrı daha da hissedilir hale gelebilir.(1)
Diş Ağrısı Nasıl Teşhis Edilir?
Diş ağrısının teşhisi için diş hekimine gitmeniz gerekir. Hekim öncelikle tıbbi geçmişiniz hakkında ayrıntılı bilgiler için kullandığınız ilaçlar, kronik hastalıklar ve daha önce geçirdiğiniz rahatsızlıklarla ilgili sorular sorabilir. Diş ağrısının ne zaman başladığı, ağrının şiddeti, ağrının tam olarak nerede olduğu, ağrıyı neyin kötüleştirdiği ya da iyileştirdiği ile ilgili bilgiler alabilir. Ardından ağız içi, dişler, diş etleri, çene, dil, boğaz, sinüs, kulaklar, burun ve boynunuzu kapsayan bir fiziksel muayene yapacaktır. Bu muayeneye ek olarak diş ağrısına neden olan faktörü tam olarak tespit edebilmek için röntgen ve kan testleri de isteyebilir.(2)
Diş Ağrısı Nasıl Önlenir?
Düzenli olarak dişlerinizi fırçalamak ve diş ipi kullanmak diş çürüklerinin önlenmesine ve ağız sağlığının korunmasına yardımcı olabilir. Bunlara ek olarak dişlerinizi çürüklerden korumak aşağıdaki ipuçlarını değerlendirebilirsiniz:
Yeterli ve Dengeli Beslenin
Yeterli ve dengeli bir beslenme programını takip etmek genel vücut sağlığının korunmasının yanı sıra diş çürüklerinin önlenmesinde de önemli rol oynar. Dişlerin sağlam yapısını korumak için diyetinize kalsiyum açısından zengin besinler ekleyebilirsiniz. Ayrıca şeker ve şeker içeren besinlerden, asitli içeceklerden uzak durabilirsiniz. Bakteriler rafine şeker ve nişasta ile beslenir, ayrıca diş minesini delmek için bu besinlere ihtiyaç duyar. (2)
Dişlerinizi Fırçalayın
Dişlerin çürümesine yol açan besin artıklarını ağzınızdan uzaklaştırmak için dişleri fırçalamaya yönelik etkili bir program oluşturun. Dişlerinize ve diş etlerinize yapışan gıdalardan kurtulmak için yemeklerden sonra diş ve diş etlerinizi fırçalamaya dikkat edin. Her gün diş aralarını diş ipiyle temizleyin. Plak oluşumu ve diş eti hastalığına neden olan bakterilerden kurtulmak için her gün antiseptik bir gargara kullanın.(2)
Florür ile Diş Çürüklerini Önleyin
Doğal bir element olan florür, sebzelerde ve suda bulunur. Özellikle çocuklarda diş çürüklerinin önlenmesinde önemli rol oynayan florürün yeterli olup olmadığını anlamak için diş hekimi ile görüşün.(2)
Düzenli Diş Hekimi Kontrolüne Gidin
Dişlerinizde herhangi bir sorun hissetmeseniz de yılda en az iki kez diş hekimine giderek ağız ve diş sağlığınız ile ilgili bilgiler alabilirsiniz. Dişlerinizin diş hekimi tarafından temizlenmesi hem çürüklerin hem diş eti hastalıklarının önlenmesinde oldukça önemlidir. Köprü ve protezlerinizi kontrol ettirin, onların temizliğine özen gösterin.(2)
Spor Yaparken Koruyucu Kullanın
Spor sırasında, ağıza ve dişlere gelen darbeler ya da düşme sonucu oluşan yaralanmalar, dişlerin kırılmasına ve ağrıya neden olabilir. Yaralanmaların önüne geçmek için spor yaparken diş koruyucu ya da başlık takın.
Sigara İçmeyin
Sigara içmek, ağız diş sağlığının bozulmasına yol açabilir. Ağızda hastalık yapıcı bakterilerin artmasına neden olarak var olan diş ve diş eti hastalıklarını daha da kötüleştirebilir.
Diş Ağrısına Ne İyi Gelir?
Diş ağrısının tedavisi, diğer tüm hastalıklarda olduğu gibi altta yatan nedene göre yapılır. Ancak diş hekimine ulaşamadığınız bir ortamda ya da gece yarısında diş ağrısı ile karşı karşıya kalabilirsiniz. Ağrıyı hafifletmek ve geçici bir rahatlama sağlamak için aşağıdaki uygulamaları deneyebilirsiniz:
1. Soğuk Kompres
Diş ağrısı şişkinlikle ilişkiliyse yanağınızın dışına (20 dakika aralıklarla 20 dakika boyunca) soğuk bir kompres tutmak biraz rahatlama sağlayabilir. Soğuk bölgeyi uyuşturabilir ve bu da bir rahatlama sağlayabilir. Aynı zamanda şişkinliği ve iltihabı da azaltabilir. Ancak soğuk kompres geçici bir rahatlama sağlayabilse ve uykuya dalmanıza yardımcı olabilse de diş ağrınızın temel nedenini çözmez. Çürüğünüz veya başka bir diş probleminiz varsa bu durumun iyileşmesi için diş hekiminize görünmeniz gerekir. (3)
2. Karanfil Yağı
Karanfil yağı, diş ağrısı ile ilişkili ağrı ve şişliği geçici olarak azaltmak için kullanılabilir. Diş ağrısını hafifletmeye yardımcı olması için bir pamuğa birkaç damla karanfil yağını damlatıp ardından pamuğu ağrıyan dişinize sürebilirsiniz. Eğer farklı tatlara da alışkın değilseniz karanfil yağının tadı hoşunuza gitmeyebilir.
Karanfil yağı doğal bir anestezik olan öjenol içerir, bu nedenle ağrının dinmesine yardımcı olabilir. Ancak, karanfil yağı sadece diş ağrınızın acısının hafiflemesine destek olabilir, temel sorunu çözmez. (4)
3. Tuzlu Su ile Çalkalama
Dişiniz ağrıyorsa ve diş etleriniz şişmişse ılık, tuzlu suyla gargara yapmak biraz rahatlama sağlayabilir. Bir bardak ılık suya birkaç çay kaşığı tuz ekleyin. Karışımı ağzınızın etrafında gezdirin ve sonra suyu tükürün. (3)
Bir diş ağrınız olduğunda hem sıcak hem de soğuk su rahatsız edici olsa da ılık su yatıştırıcıdır. Ilık su ağrıyı hafifletmeye yardımcı olurken tuz da diş eti dokusundaki şişliği azaltmaya destek olabilir. Yine de belirtmek gerekir ki bu etkiler sadece geçici çözümlerdir.(4)
4. Hindistan Cevizi Yağı
En yaygın diş ağrısı çeşitlerinden biri de yirmilik diş ağrısıdır. Peki, 20’lik diş ağrısına ne iyi gelir? Yirmilik dişiniz eğer çeneye gömülüyse mutlaka bir diş hekiminden yardım almanız gerekebilir. Diş hekiminiz sizi bir çene cerrahına yönlendirebilir. O güne kadar yirmilik diş ağrısını geçirmek için Hindistan cevizi yağı ile ağzınızı çalkalayarak diş ağrısının hafiflemesine yardımcı olabilirsiniz. (1)
5. Ağrı Kesici
Diş ağrısıyla başa çıkmak için eczacınıza danışarak reçetesiz satılan ağrı kesicileri de kullanabilirsiniz. Ağrı kesici ilaçlar, dişçi randevunuzu beklerken sizi rahatlatabilir ancak diğer evde uygulanabilecek çözüm önerileri gibi uzun vadeli bir çözüm sunmaz. Ağrınızı ilaçla gidermeye çalışır ve tedavi ettirmezseniz ağrıyan dişinizin durumu daha da kötüleşebilir.(4)
Diş Hekimine Ne Zaman Gözükmeli?
Ağrıyan dişinizi derhal bir dişçiye göstermeniz sorunun hızlıca çözülmesi ve tedaviye başlanması için oldukça önemlidir. Bu nedenle diş ağrısı problemi yaşıyorsanız hemen bir diş hekiminden randevu almanız gerekir. Diş hekimleri genellikle acil hastalar için müsait zaman dilimleri bırakır, bu nedenle aynı gün randevu alabilirsiniz. Eğer bir diş apsesi belirtisi varsa (ateş, yüz şişmesi veya dişinizde sürekli bir ağrı vb.) ve diş hekiminize görünemiyorsanız tedavinin hızlıca başlaması için acil servise gidebilirsiniz.
Diş Ağrısı Nasıl Geçer?
Diş ağrılarının büyük bir çoğunluğu evde uygulanabilen tedavilerle sadece hafifler. Kalıcı tedavi için diş hekiminin dişleri kontrol etmesi ve kapsamlı bir ağız muayenesi yapması gerekir. Diş hekimi diş ağrısını ortadan kaldırmak için aşağıdaki uygulamaları yapabilir:
Diş hekimi, diş ağrısını kontrol altına almak için ağrıyan dişin çevresine ağrı kesici bir iğne vurabilir. Diş etlerinde ya da yüzde bir şişlik varda iltihaplanmanın önüne geçmek için antibiyotik reçete edebilir.
Diş hekimi, muayene sonunda ihtiyaç olduğunu düşünürse dişe dolgu ya da çürüğün diğer dokulara ilerlemesini durdurmak için diş çekimi yapabilir. Buna ek olarak çürüğün olduğu dişteki ağrıyı önlemek için sinir ve kan damarlarını temizler ve dişin kök kanallarını kapatarak diş üzerine kaplama yapabilir.
Hastanın ateşi yüksek ise ve çenede ağrı varsa genellikle diş hekimi antibiyotik reçete ederek öncelikle iltihaplanmayı tedavi eder. Diş ağrısı ile ilgili tüm prosedürler genellikle aşama aşama ilerler. Öncelik ağrı ve enfeksiyonun önlenmesine verilir. (2)
Hemen her yaş ve cinsiyette yaygın olarak görülen diş ağrılarının birçok nedeni olsa da bu nedenler önlenebilir ve tedavi edilebilir özelliğe sahiptir. Ağız ve diş sağlığını korumak ve diş ağrılarının önüne geçebilmek için atmanız gereken en önemli adım dişlerinizi düzenli olarak fırçalamaktır.
Kaynakça:
