Uyurken Ağızdan Salya Akması Nasıl Önlenir?

Gece uyurken ağızdan salya akması normal bir durumdur. Kişinin günlük tükürük üretimi hem gece hem de gündüz devam eder. Geceleri tükürük üretimi azalır ve uyku sırasında da üretim devam eder. Salgılanan tükürük ağız sağlığının korunması için gerekli olan ağız ve boğazın sulu kalmasına yardımcı olur. Aksi halde ağız kuruluğu yaşanabilir. Ağız kuruluğu hakkında daha detaylı bilgilere “Ağız kuruluğu nedir?” başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz. Gece boyunca devam eden tükürük üretimi dehidrasyona neden olarak uyurken ağızdan kokulu salya akması gibi durumlara yol açabilir. ⁽²⁾

Yetişkinlerde uyurken ağızdan salya akması aşağıdaki nedenlerden kaynaklanabilir:

Uyurken ağızdan salya akması kişinin uyku pozisyonuyla ilgili olabilir. Uyku sırasında aldığınız pozisyon tükürüğün ağızda birikmesine yol açabilir. Yan ya da sırt üstü uyuyanlarda ağızda biriken salya pozisyon değiştirildiğinde ağızdan akabilir. Özellikle ağızdan nefes alan ya da sinüs girişleri dar olan kişiler nefes almak için ağzını açtığında biriken salyalar kolayca akabilir. ⁽³⁾

Soğuk algınlığı ya da herhangi bir üst solunum enfeksiyonu durumunda burun tıkanıklığı yaşayabilirsiniz. Bu durumda vücut hastalık yapıcı mikroorganizmaları dışarı atmak için daha fazla tükürük salgılayabilir. Tıkanan sinüsler uyurken ağızdan nefes almanıza neden olarak ağızdan uyurken salya akması sorununa yol açabilir. ⁽³⁾

Mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasına neden olarak yemek borusunda hasara yol açan gastroözofageal reflü hastalığı, yutma güçlüğü meydana getirebilir. Yutma güçlüğü durumunda kişi boğazındaki bu rahatsızlık hissini ortadan kaldırmak için aşırı tükürük üretebilir ve bu nedenle ağızdan salya akımı artabilir. ⁽³⁾

Antipsikotik ilaçlar ve Alzheimer tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar ile bazı antibiyotik çeşitleri aşırı tükürük üretimine yol açarak gece ağızdan salya akmasına neden olabilir. ⁽³⁾

Vücudun gece boyunca ara sıra nefes almayı bıraktığı uyku apnesi durumunda gece uyurken ağızdan salya akması gözlemlenebilir. Uyku apnesi hakkında daha detaylı bilgiler için “Uyku apnesi nedir?” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz. ⁽³⁾

Küçük çocuklarda uyurken ağızdan salya akması yaygın ve doğal bir durumdur. Çocukların ağız refleksleri ve kasları henüz tam olarak gelişmediği için ağız içindeki tükürüğü tutmak zordur. Burnun tıkalı olduğu hastalık dönemlerinde de ağızdan salya akması sık karşılaşılan, doğal bir durumdur. 4 yaş sonrası çocuklarda gece uyurken salya akması, kronik bir hal aldıysa  nörolojik ve anatomik bir anormalliğin göstergesi olabilir. Beyin fonksiyonlarını etkileyen bazı durumlar çocukların ağzı ve boğaz çevresindeki kontrolünün azalmasına neden olarak tükürüğün yutulmasını zorlaştırabilir. Bu durum aşırı salya akmasına yol açabilir. Çocuklarda uyurken salya akmasına neden olan durumlar aşağıdakileri kapsayabilir;

• Beyin kaslarını hareket ettirme yeteneğini etkileyen serebral palsi

• Felç

• Travmatik beyin yaralanmaları

• Beyin gelişimindeki anormallikler

Buna ek olarak;

• Ağızdan nefes alma

• Büyük dil

• Çene ve boğaz problemleri

• Ortodontik sorunlar

• Dudak, damak veya gırtlaktaki yarıklar ⁽⁴⁾

Gece uyurken salya akmasını önlemek için en iyi yöntem, nedeni ortadan kaldırmaktır. Aşağıdaki bazı uygulamalar uyurken salya akmasını önlemeye yardımcı olabilir:

Uyku sırasında vücudun aldığı pozisyon ağızdan salya akmasını tetikleyebilir. Yüz üstü ya da yan uyumak yerine sırt üstü uyumayı tercih edebilirsiniz. Böylece tükürüğün ağızdan çıkmasını engellenerek gece uyurken salya akmasını önlenebilir. Uyurken vücudun üst kısmını yükseltmeye yardımcı olan yastık çeşitlerini kullanmak da ağızdan salya akmasını engelleyebilir.

Sinüs enfeksiyonları ve alerjiler, burun tıkanıklığına neden olarak tükürük üretimini artırabilir. Burun tıkandığı için kişi ağızdan nefes almaya başlayabilir ve bu durum gece uyurken ağızdan salya akmasına yol açabilir.

Bazı nörolojik durumlar gece ağızdan salya akması problemine neden olabilir. Bu durumda doktor, kesin tanı sonrası sinir uyarılarının tükürük bezlerine ulaşmasını önleyen ilaçlar reçete edebilir. ⁽⁵⁾

Gün içinde bol su içmeye dikkat etmek tükürüğün incelmesini sağlayarak salya akışının engellenmesine yardımcı olabilir. ⁽³⁾

Ağız içi tükürük dengesinin korunması vücudun enfeksiyonlarla mücadele etmesinin bir yoludur. Bazı insanlarda tükürük bezinin aşırı çalışmasına neden olan durumlar gelişebilir. Genellikle gece uyurken salya akması ciddi bir probleme işaret etmez. Ancak aşağıdaki bazı hastalıkların belirtisi de olabilir:

• Sinüs enfeksiyonları

• Boğaz ağrısı.

• Bademcik iltihabı

• Bademcik iltihabının boyuna ve göğse yayıldığı bir durum olan peritonsiller apse ⁽¹⁾

• Serebral palsi

• Multipl skleroz (MS)

• Otizm

• Parkinson hastalığı

• Felç

• Amyotrofik lateral skleroz (ALS)

• Down sendromu ⁽¹⁾

• Gastroözofageal reflü hastalığı

• Alerjiler

• Şişmiş geniz eti

• Bazı böcek veya yılan ısırıkları

• Pestisit zehirlenmesi

• Asit reflü veya mide bulantısı gibi hamilelik yan etkileri

• Bazı ilaçlar ⁽¹⁾

Gece uyurken salya akması genellikle normal kabul edilir ve tedaviye gerek duyulmaksızın kendiliğinden geçebilir. Ancak şiddetli salya akması ve bunun kalıcı hale gelmesi durumunda aşağıdaki tedavi seçenekleri önerilebilir:

Doktor, altta yatan nedeni de göz önünde bulundurarak tükürük bezlerinin çalışmasını yavaşlatan ilaçlar reçete edebilir.

Tükürük bezlerine botoks enjeksiyonu uygulanarak aşırı çalışmaları ve fazla salya üretmeleri engellenebilir.

Ağız etrafındaki kasları güçlendiren motor terapi, gece uyurken salya akmasını azaltmaya katkıda bulunabilir.

Özel olarak tasarlanan bir ağız aparatı ile dudakların düzgün kapanması sağlanabilir ve gece uyurken salya akışı önlenebilir.

Tükürük bezlerinin aşırı çalışmasını önleme yardımcı olan tıbbi yöntemler işe yaramadığında doktorunuz ameliyat önerebilir. Tükürük bezlerinin alınması ya da küçültülmesini amaçlayan cerrahi bir işlem uygulanarak tükürük salgısının ve dolayısıyla aşırı salyanın önüne geçilebilir.

Radyasyon tedavisi ciddi salya akışı problemlerinde en son çare olarak düşünülür. Tükürük bezlerine uygulanan radyasyonla aşırı tükürük üretimi engellenebilir ve gece uyurken salya akması önlenebilir. ⁽¹⁾

Gece uyurken salya akması problemi ile karşı karşıya iseniz öncelikle bu durumu aile hekiminiz ile paylaşabilirsiniz. Aile hekimi, durumunuzu değerlendirerek sizi bir kulak, burun boğaz ya da dahiliye uzmanına yönlendirebilir. ⁽⁶⁾

1. https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/22384-drooling Son Erişim Tarihi: 28.11.2024

2. https://www.sleepfoundation.org/sleep-faqs/drooling-in-your-sleep Son Erişim Tarihi: 28.11.2024

3. https://www.healthline.com/health/how-to-stop-drooling Son Erişim Tarihi: 28.11.2024

4. https://www.webmd.com/children/what-to-know-excessive-drooling-children Son Erişim Tarihi: 28.11.2024

5. https://www.medicalnewstoday.com/articles/321622 Son Erişim Tarihi: 28.11.2024

6. https://www.pennmedicine.org/updates/blogs/health-and-wellness/2018/october/drooling Son Erişim Tarihi: 28.11.2024