Aft Nasıl Geçer? Aft Yarasına Ne İyi Gelir Evde Çözüm

Aft bir diğer adıyla aftöz ülser, ağız içini kaplayan mukozada meydana gelir. Oval ya da yuvarlak forma sahip ortası beyaz ya da sarı renkli ve çevresi kırmızı renkli yüzeysel ağız içi yaralardır. Dudak, boğaz, yanak iç yüzü ve diş etinde aft görülebilir. Genellikle hiçbir ilaç ya da doğal uygulama olmaksızın kendiliğinden bir iki hafta içinde geçebilir. Ağız içindeki yumuşak dokuları etkileyen durum, enfeksiyondan kaynaklanmaz ve bulaşıcı değildir. Ağızda aft çıkma nedeni kesin olarak bilinmese de bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını yerine getirememesi , stres, ağız ve diş travmaları, stres ya da beslenme yetersizliğine bağlı olarak aft gelişebilir. (1)(4)(5)

Afta neden olan faktörler hakkında kesin bir bilgi yoktur. Ancak aft oluşumunu tetikleyen bazı durumlar aşağıdakileri kapsayabilir:

• Stres

• Ağız içi ve diş travmaları

• Turunçgiller gibi bazı asitli besinler

• Bazı ilaçlar 

• Diş teli kullanımı ya da dişe tam oturmayan protezler.

Bağışıklık sisteminin normal fonksiyonunu olumsuz etkileyen bazı sağlık sorunları da ağız içi yara nedenleri arasındadır:

• Lupus

• Ülseratif kolit

• Çölyak hastalığı

• Behçet hastalığı

• AİDS

• Crohns hastalığı.

Bunlara ek olarak çinko, folik asit, demir veya B12 gibi vitamin mineral eksiklikleri de aft oluşumunı tetikleyebilir. (4)

Yanak içi, diş eti, dudak ya da boğazda aft belirtileri hemen hemen aynıdır. Aft gelişmeden 1-2 gün önce ağız içindeki yumuşak dokuda karıncalanma, hafif batma ve yanma hissi meydana gelebilir. Hemen ardından bu hislerin yaşandığı bölgede kenarı kırmızı, merkezi beyaz ya da sarımsı renkli tek ya da çoklu yaralar gözlenir. Bu lezyonlar kişinin konuşmasını güçleştirir, yeme-içme zorluğu ve ağrı hissetmesine yol açabilir. Bazı kişilerde bu belirtilere ek olarak hafif ateş, halsizlik, lenf düğümlerinde şişme gibi durumlar gözlenebilir. Ciddi aft durumunda ağız içi yaraların iyileşmesi gecikebilir, yaralar derinleşebilir ve yayılabilir. (4)(5)

Aft, kişinin yaşam konforunu azaltabilir. Aft semptomlarını hafifletmek için ağız içine jel, merhem ve gargara kullanılabilir. Ağız ve diş sağlığının korunması ve aft semptomlarının hafiflemesi için günde iki kez dişlerin fırçalanması ve mutlaka günde bir kez diş ipi kullanılması önerilir. Aft nedeniyle tahriş olan ağız içi mukozayı daha fazla tahriş etmemek için yumuşak kıllara sahip bir diş fırçası tavsiye edilir. Aynı zamanda bu dönemde yeterli ve dengeli beslenmeye dikkat edilmeli, diyete taze sebze ve meyve içeren besinler eklenmelidir. Aftın nedeni herhangi bir sağlık sorunu ise bu sorunu belirlemek ve tedavi edilmesini sağlamak amacıyla mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir. (6)

Aft, genellikle bir iki hafta içinde kendiliğinden geçer. Aft tedavisi, semptomları hafifletmeye yöneliktir. Doktorunuz aft tedavisi için aşağıdaki yöntemleri uygulayabilir:

• Aftın bulunduğu bölgeye ağrı ve acı hissini hafifleten jel formunda anestezikler, merhemler, ağız gargaraları önerebilir.

• Beslenme yetersizliğine bağlı gelişen aftlar için doktorunuz, gerekli gördüğü kan tahlillerini inceledikten sonra vitamin ve mineral takviyeleri önerebilir. (4)(6)

Ağızdaki aft şikayetlerini hafifletmek ve iyileşme sürecini hızlandırmak için şu yöntemleri uygulayabilirsiniz:

• Aftın etrafına bariyer oluşturmak için jel ya da bant kullanabilirsiniz.

• Ağzınızı tuzlu ya da karbonatlı suyla çalkalayabilirsiniz.

• Sert, asitli ve baharatlı yiyeceklerden uzak durabilirsiniz.

• Ağrı ve yanmayı azaltmak için soğuk su içebilir veya lokal buz uygulaması yapabilirsiniz.

• Ağız ve diş sağlığınıza özen gösterip hijyeninizi koruyarak aft yaralarının derinleşmesini önleyebilirsiniz.

• Vitamin eksikliğine bağlı aftlarınız varsa doktorunuzun önerdiği vitamin-mineral takviyelerini kullanabilirsiniz.

Stresi azaltmak için nefes egzersizleri, yoga veya pilates yapabilirsiniz. (6)(7)

Evde hazırlanan bazı doğal uygulamalar aftın neden olduğu ağrı, acı ve yanma hissinin azalmasına katkıda bulunabilir. İşte, aft semptomlarını doğal olarak nasıl hafifletebileceğinize dair bazı öneriler:

Ağzı tuzlu suyla çalkalamak, aftların kurutulmasına yardımcı olabilir. Yarım bardak ılık suda bir çay kaşığı normal ev tuzunu eritin ve tükürmeden önce çözeltiyi 30-60 saniye boyunca ağzınızın içinde döndürün. Gerekirse birkaç saatte bir tuzlu su ile çalkalamaya devam edebilirsiniz.

Aftlar ağrılı olabilir ve karanfil yağının aft kaynaklı ağrılarda rahatlama sağladığı bilinir. Karanfil, çürük diş ağrısı için yaygın olarak kullanılan bir halk ilacıdır. Karanfil yağı içeren ağız jelleri aft nedeniyle ahriş olmuş bölgelere uygulandığında ağrının azalmasına katkıda bulunabilir.

Demir, folik asit, B12 vitamini veya çinko eksikliği de aftlara neden olabilir. Çinko takviyesi almak, aftlarınızın sıklığını azaltabilir ve bağışıklık sisteminizi güçlendirebilir. Çinko takviyesi alırken her zaman doktorunuzun önerilerine uyun.

Aloe vera, aftların neden olduğu ağrıyı azaltabilir ve iyileşme sürecini hızlandırabilir. Bitkiden gelen jeli doğrudan aftın üzerine uygulayabilirsiniz. Aloe vera, dudakçatlakları ve uçuk gibi diğer oral rahatsızlıkların hafifletilmesine de yardımcı olabilir.

Hindistan cevizi yağı antimikrobiyaldir ve ağızdaki zararlı bakteri türlerinin bir kısmına karşı savaşır. Bir çorba kaşığı Hindistan cevizi, susam veya diğer yenilebilir yağlar ile oil pulling yani gargara yapmak,  geleneksel bir uygulamadır. Hindistan cevizi yağı ile yapılan günlük gargaranın plakları azalttığını ve yağın laurik asidinin aft tedavisine yardımcı olduğunu göstermiştir.

Elma sirkesi, halk arasında farklı amaçlarla kullanılan popüler bir malzemedir. Ancak doğrudan aft ile temas ettiğinde yakıcı bir his oluşturabilir. Denemek isteyenler için, bir çay kaşığı elma sirkesi bir bardak suyla karıştırılarak gargara hazırlanabilir. Bu karışım yaklaşık 30-60 saniye boyunca ağızda çalkalanıp ardından tükürülür. Diş minesine zarar vermemek için sonrasında mutlaka ağız temiz suyla çalkalanmalıdır. Elma sirkesi gargarasının günlük olarak tek sefer uygulanması önerilir. (8)

Dilde ve dudakta aft, en sık görülen aft çeşitleridir. Dilde aft genellikle 7-10 gün içinde kendiliğinden geçebilir. Geçiş sürecini hızlandırmak ve semptomları hafifletmek için aşağıdaki öneriler dikkate alınabilir:

• Antibakteriyel etki sağlayan tuzlu su gargarası ile aftın neden olduğu inflamasyon azaltılabilir.

• Karbonat ve su ile macun hazırlanarak dil üstündeki aftın iyileşmesine katkıda bulunabilirsiniz. Karbonat, ağız için pH’ı dengelemeye yardımcı olabilir ve iyileşme sürecini hızlandırabilir.

Dil üzerindeki afta ağrı kesici etkiye sahip jel ve merhemler sürülebilir. Eğer ağrı çok şiddetli ise doktor antiseptik gargara ve jel reçete edebilir. (9)(10)

Ağız aftının neden olduğu rahatsızlığı hafifletmek için tuzlu ya da karbonatlı suyla gargara yapabilirsiniz. Soğuk su içmek veya aftın üzerine buz uygulamak da serinletici bir etki yaratabilir. 

Ağız aftının neden olduğu rahatsızlığı hafifletmek için tuzlu ya da karbonatlı suyla gargara yapabilirsiniz. Soğuk su içmek veya aftın üzerine buz uygulamak da serinletici bir etki yaratabilir. 

Dil üzerinde çıkan aft, yemek yemeyi ve konuşmayı zorlaştırabilir. Rahatlama sağlamak için ılık tuzlu ya da karbonatlı suyla gargara yapabilirsiniz. Elma sirkesini suyla seyrelterek ağız çalkalama yöntemi deneyebilir veya Hindistan cevizi yağı ile gargara yapabilirsiniz.

Aft riskini düşürmek için ağız hijyenine özen gösterebilirsiniz. Günde en az iki kez dişlerinizi fırçalamak ve düzenli olarak diş ipi kullanmak faydalı olur. Çatlamış dişler, tam oturmayan protez ve diş telleri gibi sorunlar afta neden olabilir. Bu nedenle düzenli olarak diş hekimi kontrolüne gidilmelidir. Dengeli beslenmeye dikkat etmek, demir, çinko ve B12 vitamini bakımından zengin besinlere yer vermek de önemlidir. Stres yönetimi teknikleri uygulamak ve asitli, baharatlı ya da çok sıcak yiyeceklerden uzak durmak aft oluşumunu azaltmaya yardımcı olabilir.

Aftların sık tekrarlaması bir başka deyişle sürekli aft çıkması veya 2-3 haftadan uzun sürmesi durumunda altta başka sağlık sorunları bulunabilir. Böyle bir durumda en kısa sürede doktora başvurmak doğru olur.

1. https://www.webmd.com/oral-health/canker-sores Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

2. https://www.medicalnewstoday.com/articles/317839 Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

3. https://www.medicalnewstoday.com/articles/303311 Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

4. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/10945-canker-sores Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

5. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/canker-sore/symptoms-causes/syc-20370615 Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

6. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21766-mouth-ulcer Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

7. https://www.medicalnewstoday.com/articles/how-long-do-canker-sores-last Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

8. https://www.healthline.com/health/dental-and-oral-health/how-to-get-rid-of-canker-sores Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

9. https://www.medicalnewstoday.com/articles/tongue-ulcer Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

10. https://www.webmd.com/oral-health/stomatitis-causes-treatment Son Erişim Tarihi: 26.09.2025