Damak Yarası Neden Olur?

Damakta yara, çok sık karşılaşılan tıbbi bir durumdur ve pek çok farklı nedene bağlı olarak gelişebilir. En sık rastlanılan damak yarası nedenleri şunlardır:

Yumuşak bir yapıya sahip olan damak sert kabuklu gıdalar ya da çok sıcak içecek ve besinlerin tüketimi sonucu tahriş olabilir. Bu durum damak yarasına neden olabilir. Ayrıca diş protezleri, diş telleri gibi ağız içi aparatlar damak dokusunun zedelenmesine neden olarak damak yarasına yol açabilir.

Bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını yerine getirememesi durumunda ağız içinde aft adı verilen küçük yaralar çıkabilir, bu yaraların çıktığı yerlerden biri de damaktır.

Ağız içinde ortaya çıkan bakteri, virüs ya da mantar kaynaklı sorunlar damak dokusunu tahriş ederek damak yarasına yol açabilir. Damak yaraları, uçukla da ilişkili olabilir. Genellikle dudaklarda görülen uçuklar, herpes simplex virüsünden kaynaklanır ancak zaman zaman damakta da gelişebilir. (2)(3)(4)(5)(6)

Demir, folat, B12 vitamini gibi bağışıklık sisteminde önemli rol oynayan vitamin-mineral eksiklikleri, ağız içi florasını değiştirebilir ve damakta ağrılı yaralara yol açabilir. (2)(3)(4)(5)(6)

Sigara ve tütün içmek ya da tütün çiğnemek, damak dokusunu tahriş ederek zamanla damakta yaraların oluşmasına neden olabilir.

Kronik stres altında olmak ve stres yönetiminde zorlanmak bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını yerine getirememesine ve ağız içi dengesinin bozulmasına yol açabilir. Benzer şekilde, hormonal değişiklikler de bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını etkileyerek damakta yara oluşumuna neden olabilir. (2)(3)(4)(5)

Damak yaraları genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden geçer. Ancak uzun süreli ve şiddetli ağrıya yol açan damak yarası, ağız kanseri belirtisi olabilir.Altta yatan nedenin belirlenmesi ve tedavisi amacıyla mutlaka doktora başvurulması gerekir. (2)(3)(4)(5)(6)

Damak yaraları için öncelikle tahrişe yol açabilecek etkenlerden uzak durmak gerekir. Asitli, çok sıcak yiyecek ve içecekler ile baharatlı gıdalar yerine yumuşak ve ılık besinler tercih edilebilir. Düzenli diş fırçalama ve diş ipi kullanımı ağız temizliğini desteklerken, dil ve diş etlerinin nazikçe temizlenmesi de yaraların ilerlemesini önlemeye yardımcı olabilir. Alkol ve sigara tüketiminden uzak durmak damak sağlığının korunmasına katkı sağlar. Ayrıca yeterli ve dengeli beslenmek, vitamin ve mineral açısından zengin bir diyet uygulamak da ağız içi dokuların sağlıklı kalmasına destek olur. (2)(3)(4)(5)(6)(7)

Damak yarası durumunda evde uygulanabilecek bazı basit yöntemler rahatlama sağlayabilir. Tuzlu su ile gargara yapmak ağız içinin temizlenmesine yardımcı olabilir. Karbonat ve su karışımıyla hazırlanan gargara ise tahriş kaynaklı rahatsızlığı hafifletebilir. Aloe vera jeli bazı kişiler tarafından serinletici ve yatıştırıcı etkisi nedeniyle tercih edilebilir. Ayrıca gün boyu yeterli su içmek ağız kuruluğunu önlemeye destek olur. Alkol içermeyen ağız gargaraları da ağız içindeki tahriş hissini azaltmaya yardımcı seçeneklerden biri olabilir. (2)(3)(8)

Damak yanığı, sıcak yiyecek ve içeceklerle temas sonucu gelişen yüzeysel tahrişlerdir. Genellikle kısa sürede düzelme gösterir ve bu dönemde sıcak, asitli ya da baharatlı gıdalardan kaçınmak rahatlama sağlayabilir. Gün içinde soğuk su yudumlamak veya küçük buz parçaları emmek acı hissini azaltmaya yardımcı olur. Yumuşak ve ılık besinleri tercih etmek, sigara ve alkolden uzak durmak da tahrişin artmasını önler. Ayrıca tuzlu ya da karbonatlı suyla ağız çalkalamak ağız içini ferahlatıcı bir etki yaratabilir.Damak yarası için bazı besinlerin faydalı olduğuna dair çalışmalar mevcuttur. Süt ve yoğurt proteinlerinin yara iyileşmesi konusunda etkili olduğu bilinir. Günlük beslenme programına 1 kâse yoğurt ya da 1 bardak süt eklemek damak yarası semptomlarının hafiflemesine yardımcı olabilir. Benzer şekilde bal içindeki bazı bileşenler damak yarasına iyi gelebilir. Özellikle yanık nedeniyle gelişen yaraların üzerini bal ile kaplamak yarayı nemli tutarak iyileşmesine yardımcı olabilir. Yarada enfeksiyon gelişmesini önlemek amacıyla tuzlu su ile gargara yapmak önerilebilir. Bunlara ek olarak damak yarasına aloe vera jeli uygulamak iltihabın önlenmesine ve rahatsızlık hissinin azalmasına katkıda bulunabilir. Yara bölgesindeki cilt dokusunun nemlenmesini sağlayarak iyileşmenin hızlanmasına yardımcı olabilir. (9)(10)(11)

Çok sıcak yiyecek ve içecekler ya da sert besinler damağa zarar vererek üst damakta kabarmaya yol açabilir. Bu durumda soğuk su içmek, küçük buz parçaları emmek veya dondurma tüketmek ferahlatıcı etki sağlayabilir. Şişlik devam ederken yumuşak ve ılık gıdalar tercih etmek ve ağız temizliğine özen göstermek faydalı olabilir.

Damak yanması, hassasiyet ve rahatsızlık oluşturabilir. Soğuk su, buz ya da dondurma tüketmek serinletici bir etki yaratabilir. Tuzlu veya karbonatlı suyla gargara yapmak ağız içinin rahatlamasına yardımcı olabilir. Alkol içermeyen ağız gargaraları da alternatif olarak kullanılabilir.

Üst damakta yara, genellikle sıcak yiyecek ve içecekler, sert kabuklu besinler veya asitli gıdalar nedeniyle gelişebilir. Ayrıca protez veya diş telleri damak dokusunda tahrişe yol açabilir. Bunun yanında stres, hormonal değişiklikler ya da aft gibi ağız ülserleri de damakta yara oluşumuyla ilişkilendirilebilir.

Damakta yara çoğu zaman kendiliğinden düzelir. Bu dönemde ağız temizliğine özen göstermek, dişleri düzenli fırçalamak ve diş ipi kullanmak faydalı olabilir. Tuzlu veya karbonatlı suyla gargara yapmak ağız içini rahatlatabilir. Yumuşak ve ılık gıdaların tercih edilmesi ise tahrişi azaltmaya yardımcı olur.

Damak yarasının en sık nedenleri arasında sıcak yiyecek-içecek tüketimi, sert gıdalar, protez ve diş telleri yer alır. Ayrıca stres, hormonal değişiklikler, bağışıklığı etkileyen bazı durumlar, kemoterapi ve radyoterapi gibi tedaviler, sigara ve alkol kullanımı ile ağız içi enfeksiyonlar da damak yaralarının oluşumunda rol oynayabilir.

Sıcak ya da sert gıdaların tüketilmesi, protez veya diş tellerinin yarattığı sürtünme, aft gibi ağız ülserleri ya da çeşitli enfeksiyonlar damakta yara çıkmasına yol açabilir. Bunun yanında vitamin-mineral eksiklikleri, stres ve hormonal değişimler de bu duruma katkıda bulunabilir. (2)(3)(4)(5)(6)(7)

1. https://tr.wikipedia.org/wiki/Damak Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/canker-sore/symptoms-causes/syc-20370615 Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

3. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21766-mouth-ulcer Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

4. https://jada.ada.org/article/S0002-8177(22)00435-4/fulltext Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

5. https://www.healthline.com/health/mouth-sores Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

6. https://www.enthealth.org/be_ent_smart/mouth-sores-faqs/ Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

7. https://www.mouthhealthy.org/all-topics-a-z/mouth-sore Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36504087/ Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

9. https://www.medicalnewstoday.com/articles/322188 Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

10. https://health.clevelandclinic.org/burned-roof-of-mouth Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

11. https://www.healthline.com/health/how-to-treat-a-roof-of-mouth-burn Son Erişim Tarihi: 26.09.2025