Kuruluğu Nedenleri ve Ağız Kuruluğunu Önlemenin Yolları

Ağız kuruluğunun temel nedeni, ağız içini nemli tutan tükürük bezlerinin yeterli tükürük üretememesidir. Tükürük üretimi azaldığında ağız içindeki mekanik işlevler zorlaşır. Besinleri çiğnemek güçleşebilir ve bu durum ağız içinde tahrişe yol açabilir. Ayrıca sindirim sistemi normal fonksiyonlarını yerine getirmekte zorlanabilir. Uzun süreli ağız kuruluğu; diş çürükleri, diş eti problemleri, dudaklarda çatlaklar ve pamukçuk olarak bilinen ağız içi yaraların görülmesine neden olabilir. Tükürük bezlerini etkileyen ağız kuruluğu nedenleri şunlardır:

Depresyon, anksiyete,  Parkinson hastalığı ilaçları ve yüksek tansiyon ilaçlarının yanı sıra bazı antihistaminikler, ağrı kesiciler ve kas gevşeticiler “Ağız kuruması neden olur?” sorusuna cevap olabilir.

“Ağız kuruluğu neden olur?” sorusu yaşın ilerlemesi ile de açıklanabilir. Yaşla birlikte vücuttaki bazı işlevlerdeki azalmalar, beslenme yetersizlikleri ve kronik sağlık sorunları tükürük bezlerinin fonksiyonlarını etkileyebilir ve ağız kuruluğuna neden olabilir.

Tükürük bezlerinin yer aldığı baş ve boyun bölgesinde yaşanan herhangi bir travma, sinir hasarına neden olabilir. Tükürük bezlerindeki sinir hasarı, ağız kuruluğuna yol açabilir.

Gün boyunca yeterince sıvı almıyorsanız vücudunuzda sıvı düzeyinin düşük olduğu anlamına gelen sıvı kaybı yani dehidrasyon sorunu yaşıyor olabilirsiniz. Dehidrasyon, ağız kuruluğuna neden olan başlıca faktörler arasındadır.

Sigara içmek, tütün çiğnemek ve alkol tüketmek ağız kuruluğunun yanı sıra diş ve diş eti sorunlarına yol açabilir. (1)(2)(3)

Ağız kuruluğu tedavi edilmediğinde kronikleşebilir ve diş çürülkleri, diş eti hastalıkları, ağız yaraları, ağız pamukçukları ve dudak çatlakları gibi komplikasyonlara yol açabilir.(1)(2)(3)

Bazı durumlarda kişi gün içinde herhangi bir ağız kuruluğu yaşamasa da geceleri ağız kuruması sorunu ile karşı karşıya kalabilir. Gece ağız kuruluğu nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

Uyku sırasında horlama ve ağızdan nefes alma ağız kuruluğuna yol açabilir. Burun kanallarında tıkanıklık, ağızdan nefes almaya neden olur. Bu durum hem uyku kalitesini etkiler hem de ağız kuruluğuna yol açabilir.

Uyku apnesi yaşayan kişilerde tedavi amaçlı kullanılan pozitif hava yolu basıncı cihazları, burun ve ağzın hemen üstünü kapatan maskesiyle ağız bölgesine sürekli hava verir. Bu durum, tükürük bezlerinde basınca neden olarak ağız kuruluğuna yol açabilir.

Diş teli takmak, bazı kişilerde diş etlerinde tahrişe ve şişliğe neden olur. Bu durum tükürük salgısının azalmasına ve ağız kuruluğuna yol açabilir. (3)(4)

Sürekli ağız kuruluğu farklı sağlık durumlarıyla ilişkili olabilen bir belirtidir. Özellikle bağışıklık sistemiyle ilgili rahatsızlıklar, kronik metabolik hastalıklar veya sinir sistemini etkileyen durumlar bu şikayetin ortaya çıkmasına neden olabilir. Sjögren sendromu, diyabet ve Alzheimer hastalığı gibi durumlar ile bazı enfeksiyonlar, genetik rahatsızlıklar ya da kansızlık gibi genel sağlık sorunları da ağız kuruluğuyla bağlantılı olabilir. Tükürük bezlerini etkileyen taş oluşumu veya iltihaplanmalar da ağız kuruluğuna yol açabilen diğer faktörler arasındadır. ağız kuruluğu teşhisi için diş hekimi ağız içinde fiziksel bir muyane yapar. Sağlıklı bir ağız içinde dil ve yanaklar pürüzsüz bir görünüme sahiptir. ağız içi nemlidir ve parlak bir dokuya sahiptir. Ağız kuruluğu durumunda ise ağız içi kuru ve doku bozukluklarına sahiptir. Aynı zamanda ağızda çürükler ve diş etlerinde iltihaplanma gözlenebilir. (1)(2)(3)(4)(5)

Vitamin eksikliği, ağız kuruluğunun sebepleri arasında yer alabilir. Özellikle B6, B12, riboflavin ve niasin gibi B grubu kompleks vitaminlerin yetersizliği, ağız mukozasının doğal yapısını bozabilir. Ağız mukozasının dengesinin bozulması ağız kuruluğuna, ağız içi yaralara ve iltihaplanmalara yol açabilir.  Özellikle B12 vitamini içeren besinlerin yetersiz tüketimi dilde kızarıklık, ağız kuruluğu ve ağızda yanma hissi gibi belirtilere neden olabilir. Ağız kuruluğu yaşayan bireylerde çinko ve demir eksikliği de görülebilir. Ağız kuruluğu uzun sürerse doktorunuz vitamin eksikliğine bağlı ağız kuruluğu olup olmadığını tespit etmek için kan tahlili yapılmasını önerebilir. (6)(7)

Kuru ve dokulu ağız içi, ağız kuruluğunun temel belirtisidir. Sağlıklı bir ağızda, yanağın iç kısımları pürüzsüz nemli ve parlak görünüme sahiptir. Ağız kuruluğu tanısı, diş hekimi tarafından konulur. Diş hekimi, tükürük bezlerinin çalışıp çalışmadığını anlamak için tükürük bezlerinin etrafına gazlı bir bez parçasıyla kontrol edecektir. Aynı zamanda hekim, ağız kuruluğuna neden olabilen diş ve diş eti hastalıklarını da tespit edebilir. Bu ihtimallerin elenmesi durumunda ağız kuruluğuna neden olabilecek durumların tespiti için doktor kontrolü gerekebilir. 

Ağız kuruluğunun tedavisinde temel hedef, tükürük üretimini artırmaktır. Doktorunuz öncelikle ağız kuruluğuna neden olan durumu tespit eder ve bu duruma uygun tedavi planlar. Örneğin düzenli kullanılan bir ilaç ağız kuruluğuna neden oluyorsa bu ilacın dozunun ayarlanması ya da başka bir ilaca geçilmesi gerekebilir. Ağız kuruluğunu tedavi etmek için ağız kuruluğunu önleyen pastiller ve tükürük üretimini artıran ilaçlar kullanılabilir. Buna ek olarak doktorunuz tükürük bezleri onarımı için cerrahi işlem uygulayabilir.

Ağız kuruluğunu önlemek için aşağıdaki ipuçlarından yararlanabilirsiniz:

• Ağız ve diş sağlığının korunması için dişlerinizi düzenli olarak fırçalayın ve günde bir kez diş ipi kullanmaya dikkat edin. Aynı zamanda düzenli olarak diş hekimi kontrolüne gitmeye özen gösterin.

• Tükürük bezlerini aktive etmek için şekersiz sakız çiğneyebilirsiniz.

• Buz küpleri ile ağız içini nemlendirebilirsiniz.

• Bol su tüketmeye dikkat edin. Günde en az 8 bardak yaklaşık 2 litre su tüketmek ağız sağlığının korunmasında önemli rol oynayabilir. Bol su tüketmenize rağmen ağız kuruluğu hissetmeye devam etmeniz , tükürük bezlerinde bir sorun olduğunun işareti olabilir. Bu durumu mutlaka diş hekimi ile paylaşmalısınız.

• Gece ağız kuruluğu diş çürüklerini ve diğer diş sorunlarını tetikleyebilir. Kullandığınız ilaçlar ağız kuruluğuna yol açıyorsa ilaçlarınızı sabah almaya çalışın.

• Yanlış yerleşen protezler ağız kuruluğunun en önemli nedenlerinden biridir. Bu konuda bir endişeniz varsa mutlaka diiş hekimine danışmalısınız.  

• Yeterli ve dengeli beslenmeye özen gösterin Özellikle B grubu vitaminler, demir ve çinko içeren besinleri günlük diyetinize ekleyin.

• Sigara içmek, tütün çiğnemek ağız kuruluğunun en önemli nedenleri arasındadır. Tütün ürünlerinden ve alkolden uzak durmaya özen gösterin. 

• Asitli ve şeker içeren besinlerden uzak durmaya dikkat edin. Bu besinler ağız kuruluğuna neden olabilir. (1)(2)(3)(4)

Ağız kuruluğu, altta yatan neden tedavi edildiğinde tamamen ortadan kalkabilir. Ağız hijyenine dikkat edilmesi ve düzenli olarak diş hekimi kontrollerinin yapılması tekrarlama riskini azaltabilir. 1)(2)(3)(4)

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dry-mouth/symptoms-causes/syc-20356048 Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

2. https://www.nidcr.nih.gov/health-info/dry-mouth Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

3. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/10902-dry-mouth-xerostomia Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

4. https://www.webmd.com/oral-health/dental-health-dry-mouth Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

5. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24344-sialolithiasis Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2131338/ Son Erişim Tarihi: 26.09.2025

7. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4884371 Son Erişim Tarihi: 26.09.2025