วิธีป้องกันฟันผุอย่างมีประสิทธิภาพ

โรคฟันผุ ในภาษาทางการแพทย์ คือ การเสื่อมสลายของฟัน ซึ่งรวมถึงโครงสร้าง ผิวเคลือบฟัน และ เนื้อฟัน

ในรูป

ผิวเคลือบฟัน

เนื้อฟัน

โพรงประสาท

คลองรากฟัน

โรคฟันผุเกิดจาก แบคทีเรียที่อาศัยอยู่ในช่องปากรวมตัวกับเศษอาหารและน้ำลาย สะสมจนเป็นคราบเหนียว หรือที่เรียกว่าคราบฟัน หรือ คราบแบคทีเรีย มักเกาะอยู่บนผิวของฟัน แบคทีเรียเหล่านี้จะเปลี่ยนสภาพแป้งและน้ำตาลให้เป็นกรด ซึ่งมีฤทธิ์ทำลายแร่ธาตุผิวฟันจนเกิดเป็นรู โดยเริ่มจากรูเล็กๆ ลุกลามใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ จนกลายเป็นโรคฟันผุ

โรคฟันผุมักจะพบได้บ่อยในเด็ก แต่ผู้ใหญ่ก็มีความเสี่ยงด้วยเช่นกัน โดยมีปัจจัยเหล่านี้เป็นส่วนประกอบ:

• การบริโภคอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตสูง (แป้ง และ น้ำตาล)
• การดื่มน้ำที่ไม่มีฟลูออไรด์เป็นส่วนประกอบ
• อาการปากแห้ง น้ำลายน้อย
• การใช้ยาบางชนิด
• การดูแลรักษาความสะอาดช่องปากอย่างไม่ถูกสุขลักษณะ

มักเกิดใน 3 ตำแหน่งดังนี้

1. อาการฟันผุบริเวณพื้นผิวเคลือบฟันด้านบดเคี้ยว เพราะคราบแบคทีเรียจะติดอยู่ตามร่องฟัน มักพบบ่อยในเด็กเนื่องจากมักละเลยการแปรงฟันในบริเวณนี้
2. อาการฟันผุระหว่างซอกฟัน เพราะเป็นบริเวณที่ยากต่อการเข้าถึง ไม่สามารถทำความาสะอาดได้ด้วยการแปรงฟันเพียงอย่างเดียว
3. อาการฟันผุที่บริเวณรากฟัน เกิดขึ้นจากภาวะเหงือกร่น หรือการสูญเสียของกระดูกฟันที่เกิดจากโรคเหงือก หรือโรคปริทันต์อักเสบ

ฟันผุอาจเกิดขึ้นครั้งละหนึ่งซี่หรือมากกว่านั้นได้ อาการที่พบบ่อยได้แก่

• พบรูหรือรอยผุที่ฟัน
• มีอาการเสียวฟันมากขึ้น (เมื่อดื่มหรือรับประทานอาหารหวาน ร้อนจัด หรือเย็นจัด)
• มีอาการปวดฟัน
• มีเศษอาหารติดบริเวณซอกฟันบ่อยๆ

ระดับที่ 1 การเกิดคราบขาว
แบคทีเรียจะทำปฏิกิริยากับแป้งหรือน้ำตาล ก่อให้เกิดกรดที่สามารถทำลายผิวเคลือบฟัน เป็นจุดเริ่มต้นของการสูญเสียแร่ธาตุ (แคลเซียม) ซึ่งจะปรากฏให้เห็นเป็นคราบสีขาวขุ่นที่ฟัน ระยะนี้ยังสามารถรักษาได้โดยง่าย

ระยะที่ 2 การผุที่ผิวเคลือบฟัน
การสูญเสียแคลเซียมยังคงดำเนินต่อไปเรื่อย ๆ ในบริเวณผิวเคลือบฟัน ระยะนี้ควรได้รับการดูแลรักษาโดยทันตแพทย์

ระยะที่ 3 การผุที่เนื้อฟัน
การผุจากผิวเคลือบฟันลุกลามลึกเข้าไปถึงเนื้อฟันซึ่งสามารถขยายการผุไปยังฟันซี่อื่น ๆ ได้

ระยะที่ 4 การผุลุกลามไปยังโพรงประสาทฟัน
หากยังไม่ได้รับการรักษาในระยะที่ 3 การผุจะลุกลามลึกไปถึงโพรงประสาทฟัน และเกิดการติดเชื้อ จนเกิดฝีที่ปลายรากฟันได้

• การรักษาขั้นพื้นฐานคือการอุดฟัน ทันตแพทย์จะสกัดเนื้อฟันเฉพาะส่วนที่ผุออก และตามด้วยการใช้วัสดุในการอุดฟัน
• หากการผุขยายพื้นที่มากขึ้น เกิดการเน่าเสียของเนื้อฟันที่รุนแรง จนไม่สามารถอุดฟันได้ ทันตแพทย์จะรักษาโดยการสกัดฟันส่วนที่ผุออก แล้วตามด้วยการครอบฟัน
• และหากการผุของฟันลามลึกไปถึงส่วนในของเนื้อฟัน ทันตแพทย์จะทำการรักษารากฟัน โดยการทำความสะอาดโพรงประสาทฟันที่มีการติดเชื้อ แล้วทำการอุดฟัน ตามด้วยการครอบฟันเป็นขั้นตอนสุดท้าย

• แปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้งด้วยยาสีฟันที่มีส่วนผสมของฟลูออไรด์หรือมีคุณสมบัติช่วยลดการก่อตัวของคราบแบคทีเรียได้
• การใช้ไหมขัดฟัน หรือ แปรงทำความสะอาดซอกฟันเป็นประจำเพื่อทำความสะอาดบริเวณที่การแปรงฟันเข้าไม่ถึง
• การบ้วนปากด้วยน้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของฟลูออไรด์หรือสารลดการก่อตัวของแบคทีเรีย
• บริโภคอาหารให้เหมาะสมตามหลักโภชนาการ และจำกัดการบริโภคอาหารประเภทแป้งและน้ำตาล
• เข้าพบทันตแพทย์ทุกๆ 6 เดือน

1. วางหัวแปรงทำมุม 45 องศากับขอบเหงือก ขยับแปรงไปมาเบาๆ ระหว่างเหงือกกับฟัน แล้วปัด (ฟันบนปัดลง ฟันล่างปัดขึ้น)
2. แปรงฟันด้านในแต่ละซี่ ด้วยวิธีเดียวกัน
3. แปรงบริเวณผิวฟันที่ใช้บดเคี้ยวแต่ละซี่ให้ครบทุกซี่
4. ใช้ปลายขนแปรงสีฟันแปรงด้านหลังของฟันหน้าแต่ละซี่ ทั้งฟันบน และฟันล่าง
5. อย่าลืมแปรงลิ้นเป็นขั้นตอนสุดท้าย

1. ดึงไหมขัดฟันความยาวประมาณ 1 ฟุตพันหลวมๆ รอบนิ้วกลางทั้งสองข้าง โดยให้เหลือเส้นไหมที่ใช้ขัดฟันประมาณ 2 นิ้ว
2. ใช้นิ้วหัวแม่มือ และนิ้วชี้จับไหมขัดฟัน แล้วค่อย ๆ เลื่อนเส้นไหมลงระหว่างซอกฟันเบา ๆ ระวังอย่าให้บาดเหงือก
3. โค้งไหมโอบรอบฟันแต่ละซี่เป็นรูปตัวซี “C” เลื่อนไหมขัดฟันขึ้นลงเบาๆ ระหว่างซอกฟัน และขอบเหงือก เลื่อนเส้นไหม จากนิ้วกลางด้านหนึ่ง ไปยังนิ้วกลางอีกด้านหนึ่งเพื่อจะได้ใช้ไหมที่สะอาดสำหรับขัดซอกฟันถัดไป