Belki ağzınızın köşelerinde kaybolmayan çatlama ve kızarıklık ya da ağzınızın içerisinde beyaz lekeler olduğunu fark etmişsinizdir. Bunlar, dudaklarınızda veya ağzınızda ağız içi pamukçuk olarak da bilinen mantar enfeksiyonunun belirti ve semptomlarıdır. Mantar enfeksiyonu, ağızdaki aşırı maya—Candida—büyümesinden kaynaklanır. Fakat göründüğü kadar korkutucu değildir. Bazen ihtiyacınız olan tek şey buna neyin neden olduğunu belirlemek ve mantar önleyici ilaç kullanmaktır. Dudak mantarının ne olduğu, bunu nasıl ayırt edeceğiniz, aile hekimiz ve diş hekiminizle nasıl konuşacağınız hakkında daha fazla bilgi edinin.
Dudak Mantarı Nasıl Tespit Edilir ve Bu Konuda Ne Yapmalı?
Dudak Mantarı Belirtileri
Ağzın herhangi bir yerinde enfeksiyon gelişebilir. En sık görülen enfeksiyon noktaları dil, yanakların içi ve damak bölümüdür. Centers for Disease Control’e (ABD Hastalık Kontrol Merkezi) göre, ağzın köşelerinde aşırı Candida büyümesi olduğunda, birkaç bölgede bu durum enfeksiyona yol açabilir. Dudak mantarı şöyle görünebilir:
- Kaşıntı veya ağzın köşelerinde yanma ve çatlama
- Dudakların iç kısmında veya ağız içinde beyaz leke
Çatlama ve kızarıklık tıbbi literatürde şiloz veya şilit olarak bilinir. Dudaklarınızın içlerindeki enfeksiyon veya beyaz lekeler nedeniyle yanma veya kaşıntı hissedebilirsiniz.
Beyaz lekeler boğaza kadar uzanırsa yutma güçlüğü yaşayabilirsiniz. Bebeğinizin ağız ve dil bölgesinde pamukçuk varsa, bebeğinizin mızmız ve huysuz olabileceğini veya beslenme sorunu yaşayabileceğini unutmayın.
Kuru Soket Ağrısını Yönetme
Kuru soketin (alveolit veya kuru kemik boşluğu) birincil tedavisi ağrı yönetimidir. Kuru soket patına ek olarak, diş hekiminiz ağrı kesici ilaç yazabilir ve buz torbasını kullanmanız ve tuzlu su solüsyonu ile ağzınızı hafifçe durulamanız için sizi evinize gönderebilir. Yine de iyi bir ağız hijyeni uygulamanız gerekir, bu nedenle diş fırçası kullanırken özellikle dikkatli olun.
Dudak Mantarı Enfeksiyonunun Nedenleri
Maya, kötü bir şey değildir. Candida, sağlıklı insanların yaklaşık yüzde 45'inin cildinde veya sindirim sisteminde bulunabilir. Genellikle herhangi bir soruna neden olmaz. Normalde zararsız olan bu mantar, ağız da dâhil olmak üzere nemli, ıslak alanlarda büyümeyi sever. Bazı insanların ağızları mantar enfeksiyonu gelişimi yönünden daha hassas olabilir. Oral mantar enfeksiyon oluşumu için yaygın risk faktörleri şunlardır:
- Protezlerin (takma dişlerin) tam oturmaması veya temizlenmemesi
- Ağız köşelerini fazla yalama veya ovalama
- Sigara içme
- Astım tedavisinde kortikosteroid solunum cihazı kullanma
- Aşırı şekerli beslenme biçimi
- Kronik ağız kuruluğu
- Diyabet gibi bağışıklık sistemini etkileyen diğer sağlık koşulları
Mantar enfeksiyonları en çok bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde görülür. Örneğin:
- Bebekler
- Şu anda antibiyotik kullanan veya yakın zamanda antibiyotik almış kişiler
- Yetersiz beslenen kişiler
- Lösemi, diyabet veya HIV gibi bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler
Dudak Mantarı Tedavisi
Dudak mantarı enfeksiyonları genel anlamda tedavi edilebilir. Aile hekiminiz veya diş hekiminiz size ihtiyacınız olan özel tedavi seçenekleri hakkında daha fazla bilgi verebilir. İlaçlı merhemler kızarıklığı gidermeye yardımcı olabilir. Dudaklardaki çatlakların haricinde ağız içindeki her türlü mantarı, ağız gargaraları veya pastiller iyileştirebilir. Şiddetli dudak enfeksiyonu olan kişiler için, doktor veya diş hekimleri de oral maya önleyici ilaçlar yazabilir.
Dudak mantarı tedavisi genellikle hafif ila orta dereceli vakalar için bir ila iki hafta, şiddetli enfeksiyonlar için iki kat daha uzun sürmektedir. Diğer rahatsızlıklar nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflamış kişilere, doktorlar mantarın aşırı büyümesini önlemek için ilk etapta mantar önleyici ilaçlar reçete edebilir. Dudak mantarınız olduğunda, günlük diş fırçalama ve diş ipi kullanma rutininizi sürdürün. Mantar enfeksiyonu nedeniyle tedaviden hemen önce ve sonra diş fırçanızı değiştirmeyi unutmayın.
Dudak Mantarını ve Enfeksiyonu Önleme
Mevcut bir enfeksiyonunuz olmasa bile, dudak mantarının çoğalmasını ve enfeksiyonu önlemenin birkaç yol vardır:
- Protezlerin ve diğer ağız aparatlarının temiz olmasını ve iyi oturmasını sağlama
- Ağzınızın köşelerini yalama veya ovalama alışkanlığını bırakma
- Dişleri fırçalayarak ve diş ipi ile temizleyerek ağız sağlığını yeterince koruma
- Sigarayı bırakma
Ağzınızın köşelerinde veya dudaklarınızda dudak mantarı konusunda endişeleniyorsanız, diş hekiminize görünün. Erken tedavi, şiddetli enfeksiyonu önleyebilir.
- Şayet bir ilaç, mantarın çoğalmasına neden oluyorsa, doktorunuz reçetenizi değiştirmek için sizinle birlikte çalışabilir.
- Ağız kuruluğu buna katkıda bulunuyorsa, diş hekiminiz ağzınızı nemli tutmak için şekersiz sakız, şekersiz pastil veya nemlendirici ağız suyu önerebilir.
Artık dudak mantarını önlemenin yaygın semptomlarını, nedenlerini ve yollarını öğrendiğinize göre, endişelenmenize gerek yok. Konuyla ilgili daha fazla bilgi edinmek için bir sonraki ziyaretinizde diş hekiminizle görüşün.
