Keşke daimi dişler her zaman ortodonti uzmanının yardımı olmadan düz ve eşit aralıklarla çıkmış olsa. Ne yazık ki birçok insan için çarpık dişler hayatın bir gerçeği. Yanlış hizalanmış dişlerin genetik eğilim, yetersiz beslenme, ağız alışkanlıkları, diş hastalıkları ve yetersiz diş hijyeni gibi bir çok nedeni olabilir. Bununla birlikte, hem çarpık dişleri düzeltmek hem de hastanın özgüvenini arttırıp gülümsemesini iyileştirmek için birçok tedavi seçeneği mevcuttur.
Çarpık Dişlerin Nedenleri
Modern Beslenme Biçimi Dişlerde Nasıl Sıkışıklığa Neden Olur?
Diş tellerine ihtiyaç duyulmasının arkasındaki bir teori, yemek yeme şeklimizdeki antropolojik değişikliklerdir. Modern besin düzenindeki yumuşak yiyecekler çok fazla çiğneme gerektirmiyor ve bunun sonucu olarak çene, daimi dişlerin tamamının sığması için çok küçük kalıyor.
Peter Ungar'ın Sapiens'de açıkladığı gibi, binlerce yıl önce insanlar çok daha sert yiyecekler yiyordu. Tüm bu zorluklara karşılık olarak, çene kemikleri güçleniyor ve büyüyordu. Günümüzde ise insan yiyecekleri daha yumuşak ve genellikle yenilmeden önce küçük parçalara bölünüyor. İnsanların yemek yemesi için çok fazla çiğnemesine gerek kalmıyor, bu da çenelerin çok fazla gelişmeyeceği anlamına geliyor.
Dişler, dentin ve mineden oluşur ve boyutlarını genetiğimiz belirler. Dişler, eskiden insanların sahip olduğu geniş çenelere sığacak şekilde gelişirdi, ancak günümüzde dar bir çene içerisinde çıktıkları için bunların düzeltilmeleri gerekiyor.
Çarpık Dişler ile Yoksulluk Arasındaki Bağlantı
American Academy of Pediatrics' Campaign for Dental Health’e göre, çarpık diş problemi riski en yüksek kişiler, diş bakımına ve doğru beslenmeye sınırlı erişimi olan kişilerdir. Çocuklukta gıda güvensizliği, zayıf diş gelişimine ve ciddi diş çürümelerine yol açabiliyor.
Yoksulluk, estetik problemlere neden olmanın yanı sıra genellikle diş sağlığı riskine de neden olmaktadır. Diş sigortası yaptırılamaması, diş hekimi ziyaretinin çok seyrek olması anlamına gelebilir ve hastaların düzenli diş temizliği randevusu almaya gücü yetmediği için, hekimin zamanında diş eti hastalığı veya enfeksiyonu semptomlarını fark etmesi mümkün olmayabilir.
Çarpık Dişlerin Diğer Nedenleri
Genler dişlerin çarpık çıkmasında büyük rol oynar, ancak bazen de çarpık dişler için geçmişimizi suçlamak adil olmaz. Genetik; çapraşıklık, alt ve üst çenenin farklı büyüklükte veya şekilde olması, eksik diş, fazla diş ve zayıf diş veya damak gelişiminden kaynaklanan diş hizalanmasından sorumlu olabilir. Ebeveynler çocuklarına ayrıca, üst ön dişlerin alt ön dişlere göre önde konumlandığı overbite veya alt ön dişlerin üst ön dişlere göre daha önde ya da üst dişlerin alt dişlere göre daha geride konumlandığı underbite durumlarını aktarabilir.
Yine de bazen dış faktörler diş gelişimini ve hizalanmasını etkileyebilir. Bu tür dış faktörlere, genişlemiş adenoidler (genizetleri) veya diğer çene-yüz rahatsızlıkları nedeniyle çeneyi etkileyen hastalıklar, yaralanmalar, kırık dişler, diş çekimleri ve ağızdan soluma gibi problemleri ekleyebiliriz. Ayrıca, parmak emme veya uzun süreli emzik kullanımı da çarpık dişlere neden olabilmektedir.
Yanlış Hizalanan Dişleri Ortodontistler Nasıl Düzeltir?
Diş hekimi, çenesi büyümeye devam eden çocuklara, dişleri ve yanlış hizalanmış kapanışları düzeltmek için ortodonti tedavisi önerebilir. Dişler ve çene tek bir pozisyonda sıkışmaz. Diş tellerinin yanı sıra palatal genişleticiler ve lingual barlar (dişlerin dil yüzeyine yerleştirilir) gibi diğer ortodontik aygıtların sağladığı sabit baskıyla, diş ve çene yavaşça gerçek konumuna gelebilir. Ayrıca üst çene, ortodonti uzmanı tarafından uygun bir tedavi ile genişletilebilir.
Dişler çok çarpıksa, ortodonti uzmanı gerektiğinde üst çeneyi genişletmek için palatal genişletici ve alt çeneyi açmak için ise lingual bar kullanarak tedaviye başlayabilir. Bir sonraki aşama hastanın ağzına diş tellerini takmaktır. Düzenli ayarlamalarla, diş telleri kademeli olarak dişlerin konumunu düzeltir. Son olarak, diş telleri çıkarıldıktan sonra ortodonti uzmanı, dişleri yeni konumunda tutmak için hastanın retainer (pekiştirme apareyi) takmasını isteyebilir.
Tedavi Kaygıları
Bazı hastalar diş tellerinin nasıl görüneceğiyle ilgili endişe duyabilir, ancak modern diş telleri eskisi kadar fark edilmez ve ayrıca çocuklar ve gençler renkli ligatürler (lastikler) arasından tercih yaparak eğlenebilir. Alternatif olarak, normal diş teli takmak istemeyen hastalar, neredeyse hiç belli olmayan lingual diş tellerini veya şeffaf hizalayıcıları (aligner) tercih edebilirler. Sizin veya çocuğunuzun durumuna en uygun tedavi için bir ortodonti uzmanıyla görüşün.
Düzgün bir şekilde hizalanmamış dişler özgüveni azaltmanın yanı sıra çene eklemi ağrısına neden olabilir ve ayrıca yemek yemeyi ve konuşmayı zorlaştırabilir. Dişleriniz çarpıksa size uygun birçok seçenek var. Basit diş temizliğinden diş teli gibi önemli kararlara kadar her şey için uygun fiyatlı seçenekler mevcuttur. Endişelerinizle ilgili diş hekiminizle görüşün ve gülüşünüzü nasıl iyileştireceğinizi öğrenin.
